Σελεύκεια η επί τον Τίγριν.Η πόλις-αετός!

Σέλευκος Α' Νικάτωρ

Ο Σέλευκος, συνομήλικος του Μ. Αλεξάνδρου, γεννήθηκε, μεταξύ των ετών 354 – 358π. Χ., στη μακεδονική πόλη Εύροπο και ακολούθησε τον φίλο του στην Μ. Ασία ως Υπασπιστής ( επικεφαλής της βασιλικής φρουράς).Ήταν γυιός του Αντίοχου,στρατηγού του Φιλίππου Β'.Είχε διαπρέψει στις μάχες,ειδικά στον Υδάσπη ως ηγεμών των παίδων.Ήταν άνδρας τολμηρός,αλλά και καρτερικός,με εξαίσια 'ρώμη αλλά και συνετός.Στη μεγάλη πανήγυρη που τελέσθηκε στα Σούσα,ο Μέγας Αλέξανδρος του έδωσε ως σύζυγο την Απάμα Α',κόρη του ηγεμόνος της Βακτρίας Σπιταμένους.

    

Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου και σε ηλικία τριάντα ετών του δόθηκε από τον Περδίκκα το αξίωμα του Χιλίαρχου.Το 321 π.χ.χ. έγινε Σατράπης της Βαβυλώνος και λόγω του χαρακτήρα του κατάφερε να γίνει αγαπητός στους βάρβαρους.Κατά τους πολέμους των Διαδόχων του,σ' αυτή τη λυσσαλέα αδελφοκτόνο πάλη μέχρι εξοντώσεως(ίδιον των αδελφών φύλων του Ελληνικού Έθνους),πολεμώντας κατά καιρούς είτε τους μεν είτε τους δε, πέτυχε να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων, και έγινε κύριος της πρώην Περσικής Αυτοκρατορίας.Ειδικά μετά την μάχη στην Ίψον της Φρυγίας το 301 π. χ.χ., ο Σέλευκος έλαβε την κεντρική Ασία ( από την Φρυγία μέχρι τον Ινδό ποταμό) και την Συρία  ( από τον κόλπο της Ισσού έως την Αίγυπτο). 

    

Το 281 π.χ.χ. συγκρούστηκε με τον πρώην σύμμαχό του Λυσίμαχο,με τον οποίον είχαν μαζί νικήσει τον Αντίγονο και τον γυιό του Δημήτριο στην Ίψον κι αφού απέκτησε την επικυριαρχία και στο βασίλειο του Λυσιμάχου, δηλαδή ολόκληρη την εντεύθεν του Ταύρου Ασία και έφθασε έως τα παράλια της Δυτικής Μ. Ασίας,πέρασε τον Ελλήσποντο και αναγορεύθηκε βασιλεύς της Μακεδονίας.Δολοφονήθηκε όμως τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους στην πόλη Λυσιμάχεια, σε ηλικία 75 ετών από τον Πτολεμαίο Κεραυνό, επειδή δεν του παρεχώρησε την Αίγυπτο όπως του είχε υποσχεθεί.Τάφηκε από τον βασιλέα Φιλέταιρο της Περγάμου στην  Σελεύκεια επί του Ορόντου ποταμού στη Συρία.
  

Το κράτος του Σελεύκου απέβη το μεγαλύτερο των Διαδόχων και το αποτελούσαν διαφορετικά έθνη με όλα τα συνεπακόλουθα ( άλλη νοοτροπία, πνευματικό, οικονομικό, πολιτιστικό επίπεδο, άλλες θρησκείες, άλλες συνήθειες), με αποτέλεσμα την δυσκολία της διοίκησης.Η κατάσταση αυτή αντεμετωπίστηκε με την δημιουργία πολυάνθρωπων πόλεων.

Μία από τις πολλές πόλεις που ίδρυσε και οργάνωσε,ήταν και η Σελεύκεια η επί τον Τίγρην ποταμόν.

Συμβουλευόμενος τους Χαλδαίους περί της κατασκευής της,έκτισε την πιο επίσημη από όλες τις πόλεις που ίδρυσε,η οποία έγινε πρωτεύουσα του Αντίοχου Α¨.

Η πόλις οικοδομήθηκε στη δυτική όχθη του ποταμού απέχουσα περίπου οκτώ ώρες από την αρχαία Βαβυλώνα,της οποίας οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στη Σελεύκεια και έτσι αυτή η ονομαστή πόλις εξαφανίζεται έκτοτε από την ιστορία.Οι Βαβυλώνιοι αυτοί,οι οποίοι αποτέλεσαν μαζί με άλλους εγχώριους τους πρώτους κατοίκους της Σελεύκειας,πολύ λίγο συγχωνεύθηκαν με τους Έλληνες που μετοίκησε ο Σέλευκος στη νέα πόλιν.Και σε αυτή τη νέα πόλιν διατήρησαν τα ίδια χαρακτηριστικά που είχαν και πριν.Από την αρχή δόθηκε στους πολίτες της το δικαίωμα της αυτοδιοικήσεως,αυτό δε το ελληνικόν πολίτευμα συνετέλεσε κατά πολύ στην ακμή της πόλεως,όπως και των άλλων ελληνίδων πόλεων της Ασίας.Διότι για να προαχθούν οι πόλεις,όπως και τα έθνη,πρέπει να έχουν ίδια στοιχεία ζωής και ενέργειας.Όταν λείπουν αυτά τα στοιχεία,μπορούν μεν οι πόλεις να ευδοκιμούν μέχρι ενός σημείου κάτω από την προστασία κάποιου μεγαλοφυούς κυριάρχου,αλλά επειδή τέτοιοι κυρίαρχοι είναι σπάνιοι,άμα λείπουν τέτοιοι,οι πόλεις που ευνοούνται αλλοτρίως σιγά σιγά μαραίνονται.

Η ιδέα της πολιτείας πάντα ταυτιζόταν από τους Έλληνες με την ιδέα της πόλεως,ώστε μέχρι σήμερα ο ελληνικός λαός πολιτείαν ονομάζει την πόλιν,ενώ απεναντίας στην Ανατολή ακόμα και αυτές οι μέγιστες πόλεις δεν ήσαν τίποτε άλλο από κωμοπόλεις αχανείς χωρίς να έχουν κανέναν ίδιον ρυθμόν και βίον.Έτσι οι αρχαιότερες πόλεις ακόμα και αυτές οι μέγιστες και λαμπρότατες,η Νίνος,η Βαβυλών,η Περσέπολις,εξαφανίσθηκαν σαν ιστός αράχνης,άμα έλειψαν οι βασιλείες που τις ίδρυσαν και τις προστάτευαν,ενώ τα ελληνικά κτίσματα όχι μόνο δεν έσβησαν μαζί με τους ιδρυτές τους,αλλά εξακολούθησαν να ακμάζουν και πολλές φορές επέβαλλαν τον χαρακτήρα τους στους νέους βάρβαρους κυρίαρχους.Τότε μόνο εξαφανίσθηκαν,όταν εγκατέλειψαν τον ελληνικό τρόπο ζωής και ενέργειας,ασπαζόμενες επί ποινή θανάτου,την ιουδαιοχριστιανική λαίλαπα.

Η Σελεύκεια,λοιπόν,δεν έπαυσε να προάγεται και μετά την έκπτωσιν του κράτους των Σελευκιδών,επί της κυριαρχίας των Πάρθων,διατελούσε ενάμιλλος της Ρώμης και της Αλεξανδρείας.

Ήταν δε οικοδομημένη σε σχήμα αετού έχοντος ανοιγμένες τις πτέρυγες!

Πιστή εικόνα της αετώδους φυλής η οποία εξόρμησε από την Ελλάδα,από τις αρχαίες της εστίες κι αφού διαπέρασε τον Ελλήσποντον και διέσχισε τον Ταύρον,ήρθε να καθήσει περί τον Τίγρην ποταμόν,απλώνοντας την μεγάλην της σκιά μέχρι του Ινδού και του Ιαξάρτη.

Και είχε η Σελεύκεια αυτή περί τους εξακόσιες χιλιάδες κατοίκους,αρχίζοντας να παρακμάζει και πάλι προς όφελος ελληνίδος πόλεως,της Κτησιφώντος,η οποία κτίσθηκε       συγχρόνως με αυτήν στην Ανατολική πλευρά του ποταμού ακριβώς απέναντι.Και άρχισε να παρακμάζει όταν αργότερα η Κτησιφών έγινε η χειμερινή πρωτεύουσα των Πάρθων βασιλέων και κληρονόμησε έτσι το αξίωμα της γείτονος Σελεύκειας.

Η Σελεύκεια ήταν το σημαντικότατο κέντρο του εμπορίου.Εκεί έφερναν οι Αρμένιοι τα εμπορεύματά* τους,καταπλέοντας τον Ευφράτην και τον Τίγριν,μέχρι εκεί μπορούσαν να αναπλέουν τα πλοία τον πολύ δυνατό Τίγριν,από εκεί μετέφεραν ειδικά οι Αρμένιοι τα εμπορεύματα στην αγορά των Κομάνων,πάνω από τον Καύκασο,πέρα από τον οποίο οι Άορσοι,οι παροικούντες τον Τάναϊν ποταμόν {ενεπορεύοντο καμήλοις τον ινδικόν φόρτον και τον βαβυλώνιον,όπως γράφει ο Στράβων,παρά τε Αρμενίων και Μήδων διαδεχόμενοι,εχρυσοφόρουν δε δια την ευπορίαν}.

Επίσης στη Σελεύκεια έρχονταν τα καραβάνια από την άνω Περσία και την Αραβία και είναι αναμφίβολον ότι τα ινδικά εμπορεύματα που καταναλώνονταν στις πολυάριθμες και πολυτελείς πόλεις της Συριακής παραλίας και της μεσημβρινής Μικράς Ασίας,από την Σελεύκεια προέρχονταν,όχι από την Αλεξάνδρεια.

* Οι Αρμένιοι ως οξυδερκείς και εμπορικότατοι,είχαν εφεύρει έναν διπλά ωφέλιμο τρόπο να μεταφέρουν τα εμπορεύματα από τα μέρη τους στη Σελεύκεια.Κατασκεύαζαν με ξύλα και δέρματα στρογγυλές κατασκευές,ας τις πούμε βάρκες,πάνω στις οποίες φόρτωναν τα εμπορεύματα,αλλά και τα ζώα τους(συνήθως γαϊδούρια),ανέβαιναν και οι ίδιοι και κατέβαιναν το ρεύμα του Ευφράτη και του Τίγρη!Όταν έφταναν στη Σελεύκεια,διέλυαν τις κατασκευές τους πουλώντας την ξυλεία και τα δέρματα,όπως και τα εμπορεύματα, φόρτωναν στα ζώα τη νέα πραμάτεια που είχαν αγοράσει και ξεκινούσαν πεζή μέχρι πέρα από τον Καύκασο!!!

Πλάτων Πισατίδης